Psychologische flexibiliteit in het onderwijs
Leerkrachten die met hart en ziel voor de klas staan en doen wat werkt, hebben een grote impact op kinderen en op de wereld. Juist nu is het tijd om te investeren in de leerkracht. Niet alleen in didactiek en methoden, maar vooral ook in de veerkracht en het welbevinden van de leerkracht.
Veerkracht voor leerkracht én leerling
Psychologische flexibiliteit in het onderwijs is een gedegen en praktisch boek voor het primair onderwijs. Het helpt je om te onderzoeken of je je energie inzet op een manier die het effect heeft dat je beoogt. Het boek is voor elke leerkracht te gebruiken om kinderen op een wetenschappelijk onderbouwde manier te kunnen begeleiden, maar ook om de eigen psychologische flexibiliteit te vergroten. Bij psychologische flexibiliteit richt je je op:
Doe wat werkt en waardevol is
Kies vanuit innerlijke kracht voor kwetsbaarheid
Doe het samen en in verbinding met elkaar
Psychologische flexibiliteit in het onderwijs is gebaseerd op de nieuwste en baanbrekende inzichten vanuit gedragswetenschap en evolutiewetenschap en maakt de vertaalslag naar de mens achter de leerkracht en de dagelijkse onderwijspraktijk in vorm van acceptatie- en commitmenttraining (ACT). Bij ACT trainen we zes vaardigheden die samen psychologisch flexibiliteit bevorderen en jou kunnen helpen om de leerkracht te zijn die je wilt zijn, zodat je kunt doen wat werkt met hart en ziel. In dit boek voegen we er nog een zevende aan toe: zelfcompassie.
Het boek bestaat uit vier delen:
- Algemene kennis over de mens en menselijk gedrag
- Psychologische flexibiliteit van de leerkracht
- Psychologische flexibiliteit van de kinderen
- Systemische flexibiliteit in de context van de school
Interesse in het boek?
Over de auteurs
Maaike Steeman en Femke Klomp zijn al sinds de basisschool met elkaar bevriend. Beide hebben ze hart voor het onderwijs en zetten ze met liefde hun kennis en expertise in om het onderwijs voor zowel leerkrachten als leerlingen lichter, leuker en effectiever te maken. Samen schreven ze dit boek en geven ze trainingen in ACT-vaardigheden voor onderwijsmensen.
Maaike Steeman (1975)
Maaike is Gezondheidszorgpsycholoog BIG. Haar expertise ligt bij acceptatie- en commitmenttherapie (ACT), waar zij vanaf 2007 uitgebreid in is geschoold. Maaike werkt vanaf 2002 in de ggz als GZ-psycholoog en heeft samen met een collega een psychologiepraktijk, ACT-Psychologen (www.act-psychologen.nl). Daarnaast heeft ze trainingsbedrijf Skills to ACT (www.maaikesteeman.nl) waar ze trainingen over ACT geeft aan mensen in het onderwijs. Om een bijdrage te leveren om ACT verder te ontwikkelen en toegankelijk te maken is ze actief lid van de de Nederlandstalige chapter van de Association for Contextual Behavioral Science (www.acbsbene.com).
ACT heeft haar gegrepen en heeft een grote invloed gehad op haar professionele leven en persoonlijke leven. Het is een manier van werken en beschouwen die ruimte geeft om een heel mens te kunnen zijn en geeft handvatten om met de uitdagingen die een menselijk leven in zich heeft, om te kunnen gaan. Er wordt uitgegaan van universele psychologische processen en universeel lijden van de mens. De cliënt en de therapeut zijn dus gelijkwaardig, ze zitten in hetzelfde schuitje. De methode is sterk experiëntieel gericht, is creatief en gaat uit van de potentie van kracht en groei in ieder mens.
Femke Klomp (1976)
Femke is afgestudeerd als taalkundige en communicatiewetenschapper. Sinds 2001 begeleidt ze leraren, schoolleiders en onderwijsteams bij veranderingen. Vanaf 2003 bij Marant | Adviseurs in Leren & Ontwikkeling, waar de focus lag op taalonderwijs, diversiteit en passend onderwijs. Duizenden schoolleiders, leraren en ib’ers heeft ze begeleid en honderden klaslokalen heeft ze van binnen gezien. In 2014 begon zij te werken op de HAN Pabo waar ze toekomstige leraren lesgaf en begeleidde bij hun studieloopbaan.
In de loop der jaren veranderde haar aandacht van didactiek en pedagogiek naar de mens achter de leerkracht. Inmiddels werkt ze vanuit haar eigen bedrijf onder het motto ‘Stralend, veerkrachtig en geïnspireerd voor de klas staan (zonder je over de kop te werken…)’. Femke coacht onderwijsmensen naar meer zachtheid en plezier en minder stress, met focus op de werkelijke essentie van het vak. Ook geeft ze trainingen in ACT voor het onderwijs, workshops over selfcare en werkgeluk en begeleidt ze selfcare retreats. Meer informatie vind je op haar website www.femkeklomp.nl
Interesse in het boek?
Over ACT
Iedereen heeft te maken met lijden in zijn of haar leven, zoals verlies, verdriet, angst, onzekerheid, afwijzing, falen, ziekte, pijn en dood. Er is onderzoek gedaan naar de vraag waarom mensen lijden en hoe we hen kunnen helpen om dat te doorbreken. De conclusie is dat een deel van ons lijden niet te vermijden is, maar dat we een ander deel van ons lijden zelf creëren door hoe we als mens in elkaar zitten.
Twee elementen spelen hierbij een rol:
We vergroten ons lijden als we de pijn in ons leven niet willen ervaren, maar daarentegen gaan vechten of vluchten. Dat doen we op allerlei manieren, bijvoorbeeld door eten/snoepen, alcohol drinken, spullen kopen, piekeren, vermijden, veel met tv en sociale media bezig zijn, te hard werken, terugtrekken, ontploffen, enzovoort. Het vermijden van de pijn zal niet lukken, maar het juist versterken en het gaat ten koste van de dingen die waardevol voor ons zijn.
Verder lijden we als mens omdat we kunnen denken en daardoor vast kunnen komen te zitten in onze denkwereld (daar hebben dieren geen last van). We lijden niet alleen als er op een bepaald moment aanleiding toe is, we lijden ook doordat we kunnen denken aan nare dingen. Ook missen we waardevolle momenten als we met onze aandacht in ons hoofd zitten in plaats van bij het leven in het hier en nu.
ACT richt zich erop om zowel het verzet tegen dat wat er is, als het verstrikt raken in gedachten te doorbreken, zodat er ruimte komt om te leven zoals jij wilt leven.
Stel dat je leven geen probleem is dat opgelost moet worden?
Stel dat je naarste gedachten en pijnlijkste gevoelens je vijand niet zijn?
Kort samengevat komt ACT hierop neer
Leren datgene te accepteren waar je geen controle over hebt (acceptatie), leren aan te pakken waar je wel controle over hebt (commitment) en leren het onderscheid tussen die twee te zien. We noemen het acceptatie- en commitmenttherapie in de context van de ggz en acceptatie- en commitmenttraining in de context van coaching, persoonlijke ontwikkeling en onderwijs.
Wetenschappelijke achtergrond
Mocht je geïnteresseerd zijn in de wetenschappelijke achtergrond: ACT is gefundeerd op gedragswetenschap (net als cognitieve gedragstherapie), met name functioneel contextualisme en onderzoek naar taal en denken (relational frame theory). Verder is er veel samenwerking met wetenschap op het gebied van evolutiebiologie, positieve psychologie, neurologie, hechting- en trauma-onderzoek. Voor meer informatie: https://contextualscience.org/